Avropa Parlamenti Ermənistanın, Avropa İttifaqı isə Azərbaycanın yanındadır

Avropa İttifaqına yaxın olan “politico.eu” saytı “Nagorno-Karabakh crisis puts the spotlight on EU ties with Azerbaijan” (“Dağlıq Qarabağ böhranı diqqəti Avropa İttifaqının Azərbaycanla əlaqələrinə yönəldir”) adlı məqalə ilə çıxış edib.

Məqalədə qeyd olunur ki, Brüsselin Bakı ilə qaz müqaviləsi var, lakin “Dağlıq Qarabağ”da ərzaq və yanacaq çatışmazlığı ilə bağlı xəbərlər Avropa İttifaqına problemin həlli üçün tədbirlərin həyata keçirilməsinə çağırışları artırır.

Məqalədə deyilir ki, POLITICO-nun Ağdam yolu ilə bağlı sualını cavablandıran separatçıların başçısı Arayik Arutyunyan təkid edib ki, onun “hökuməti” bu təklifi qəbul etmək iqtidarında deyil, çünki “bu böhranı Azərbaycan yaradıb və onun həlli yolu ola bilməz”.

Məqalənin bu hissəsi ən böyük problemin ən qısa izahı kimi dəyərlidir. Deyilir ki, yerli (Qarabağdakı) “məmurlar” ehtiyat edir ki, tədarük üçün Bakıdan asılı vəziyyətə düşmək onların “müstəqilliyinə” faktiki olaraq son qoyacaq və gələcəkdə bu kimi qapanmalara qarşı həssas edəcək.

Problemin mahiyyəti məhz elə bundadır. Qarabağ separatçıları o fikirdədir ki, Ağdam yolunun açılması onları Bakıdan asılı vəziyyətə salacaq, onların müstəqilliyinə faktiki olaraq son qoyacaq. Ona görə də bu məsələdə Ermənistan və Rusiya Qarabağ ermənilərinə xüsusi inadkarlıqla dəstək verirlər. Çünki Qarabağ ermənilərinin müstəqilliyinə son qoyulması onların maraqlarına ziddir.

Avropa İttifaqının xarici əlaqələr və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali nümayəndəsi Cozep Borelin son bəyanatı (Aİ Azərbaycan hakimiyyətinin Ağdam şəhəri vasitəsilə təchizat təklifini nəzərə alır. Ancaq buna Laçın dəhlizinin yenidən açılmasına alternativ kimi baxılmamalıdır) fikri Qarabağdakı erməni separatizminə yenidən qol-qanad verdi. Təbii ki, belə bir bəyanatdan sonra ermənilər geri çəkilməyəcəklər.

Dünənki yazımda qeyd etmişdim ki, Cozep Borelin bəyanatı anti-Azərbaycan xarakteri daşıyır. Ancaq Avropada Azərbaycanın dostları da var. Avropa Şurasının prezidenti Şarl Mişel Brüsseldəki sonucu Əliyev-Paşinyan görüşünü şərh edərkən Ağdam yolundan danışdı. Ancaq “Laçın dəhlizi”nin adını belə çəkmədi. Bu da Ermənistanda ciddi narazılıqla qarşılandı.

Avropa İttifaqında Azərbaycanın dostu yalnız Şarl Mişeldirmi? Yox. Avropa Komissiyasının rəhbəri Ursula Von der Leyen də bu sırada yer alır. Məhz o, Azərbaycanı Aİ-nin "əsas enerji tərəfdaşı" adlandırıb. Bu möhtərəm xanım elə ötən il Bakıda olub. Azərbaycandan Aİ-yə  göndəriləcək qazın həcminin iki dəfə artırılması ilə bağlı sənəd imzalayıb.

Avropa Parlamentinin müdafiə komitəsinin sədri Nathalie Loiseau deyib ki, Aİ narahatlığını dilə gətirməklə kifayətlənməməli və “nifrət xarakterli nitq və qanunsuz qərarlara görə məsuliyyət daşıyan” Azərbaycan rəsmilərinə “məqsədli sanksiyalar” tətbiq etməlidir. Aİ vasitəçi statusunu müdafiə etməlidir. Elan etdiyi dəyərlərin müdafiəsinə qalxmalıdır.

Onun sözlərinə görə, həm də Aİ-nin Bakı ilə enerji əlaqələri onun təsir rıçaqlarını zəiflətməməlidir, çünki “ticarət münasibətlərində hər iki tərəfdaş asılıdır”.

İlham Əliyev erməni separatçılarını “it kimi qovmaqla” hədələyib və Bakı bundan əvvəl bölgəyə dezinfeksiyaedici maddə çiləyən bir işçinin təsviri olan xatirə poçt markası buraxıb...

Bununla belə, Parlamentin enerji komitəsində oturan fransalı deputat Fransua-Xavier Bellaminin sözlərinə görə, hazırda Brüsseldə Azərbaycana qarşı daha əsaslı bir şey etmək üçün sadəcə siyasi iradə yoxdur.

“Bu, Parlamentin Komissiyaya qarşı davasına çevrilir. Biz suallar verdik, müzakirələr apardıq və indi parlament Azərbaycana qarşı sanksiyaların tətbiqi ilə bağlı qərarlı mövqeyi dəstəkləməyə səs verdi”, - deyə o bildirib. "Ancaq Komissiya bizə qulaq asmasa, başqa nə edə bilərik?".

Sözügedən məqalənin bu hissəsinə xüsusi diqqət etmək lazımdır. Dünənki yazımda mən də Aİ-də fərqli tərəflərin Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinə fərqli prizmalardan baxdığını vurğulamışdım: “Avropa Parlamentinin daha güclü normativ mövqe nümayiş etdirməsi ilə Aİ-nin müxtəlif hissələri arasında mesajlaşmada bəzi fərqliliklər görürük", - o deyir. “Aİ-nin Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi ilə daha çox məşğul olan hissələri mənfi təsirlərdən daha çox müsbət stimullara arxalanmağa meyllidirlər”.

Bu isə o deməkdir ki, Avropa Parlamenti və Avropa İttifaqı eyni məsələyə fərqli yanaşır. Şübhəsiz ki, Ermənistan və Azərbaycan rəhbərliyi də bu fərqi yaxşı bilir. Hər iki tərəf bu fərqdən öz xeyrinə yararlanmağa çalışır. Bu da təbiidir.

Məqalənin sonu rəsmi Bakıya da, rəsmi İrəvana da çox şey deyir. Belə ki, POLITICO-nun jurnalistinə Şarl Mişelin mətbuat katibin Aİ-nin artan “humanitar fəlakətə” (Qarabağda) reaksiyasını sürətləndirməli olub-olmaması ilə bağlı şərh verməkdən imtina edib. Bildirib ki, iki həftə əvvəl dərc edilmiş press-relizdə yay tətilindən sonra planlaşdırılan intensiv danışıqların təfərrüatından bəhs olunur. "Bu, sizin sualınıza cavab sayıla bilər", - mətbuat katibi deyib.

Bir məqama da toxunmaqda fayda var. Aİ-nin və ABŞ-ın Qarabağ məsələsinə baxışı ilə Rusiyanın baxışı ciddi şəkildə fərqlənir. Aİ və ABŞ yaxşı başa düşür ki, Laçın yolunun açılması erməni separatizminin, ən əsası isə Rusiyanın əl-qolunu açacaq. Bu isə o deməkdir ki, erməni separatçıları 2025-ci ildə Rusiya qoşunlarının Qarabağda qalması üçün daha həyasız aksiyaya başlaya bilərlər. Bu isə Qərbin maraqlarına ziddir. Ona görə də əminliklə demək olar ki, Qərb Laçın yolunun dəhliz statusunda açılması ilə bağlı səs-küy salsa da, ondan uzağa getməyəcək. Söhbət açdığımız məqalədə də bu meyl aydın şəkildə görünür...

Elbəyi Həsənli,
Sürix